Mapa lini kolejowej Białystok - Baranowicze.

5 grudnia 1886 r. otwarto linię kolejową: Białystok – Żednia – Waliły - Baranowicze – Wołkowysk. Stanowiła ona równoleżnikowe połączenie linii warszawsko-petersburskiej z warszawsko-moskiewską. Kolej uratowała byt Gródka, a samemu Białemustokowi zapewniła łączność z Moskwą przez Mińsk i Smoleńsk.

Dworzec carski w Białymstoku. Fot. A. Kasperowicz, 2013 r.

W latach 1885 – 1890 w Białymstoku przy szlaku linii Poleskiej do Baranowicz i Wołkowyska (obecna ul. Traugutta) wybudowano kolonię pięciu drewnianych domów kolejowych. Za cara w tych domach mieszkał personel obsługujący linię i dworzec Białystok Poleski. Drewniane budynki mają ogromną wartość historyczną. Pokazują związek kolei z miastem. W tamtych czasach domy kolejarskie i pobliskie koszary to były ostanie zabudowania miasta Białegostoku.

Linia kolejowa Nr 37 o dł. 48 km Białystok Fabryczny – Zubki Białostockie po remoncie kapitalnym w 1987 r. Fot. A. Kasperowicz, 2009 r.

Car w Żedni i Waliłach wybudował duże stacje kolejowe z budowlami, na wzór dworca w Białymstoku z obszernymi poczekalniami, kasami biletowymi i restauracjami. W Żedni oprócz dworca kolejowego wybudowano budynek wielorodzinny dla pracowników obsługi kolei, który stoi do dnia dzisiejszego. Car budując w XIX w. kolej żelazną Białystok – Wołkowysk nie zapomniał o dróżnikach kolejowych. Wybudował kilkanaście koszarek przy przejazdach kolejowych. Tylko na odcinku od Białegostoku do „Półkazarmy” było ich sześć. Znajdowały się one za Białymstokiem przy drodze do Sobolewa, przed Zajeziercami, przed Żednią przy XVI w. trakcie, za Żednią, w Sokolem i za Sokolem. Wszystkie koszarki były jednorodzinne i stały po prawej stronie torów, jadąc w kierunku Wołkowyska, a dzisiaj Zubek Białostockich. Do dnia dzisiejszego przetrwały tylko dwie, za Żednią przy drodze wojewódzkiej i w Sokolem.

W latach 1885 - 1886 wybudowano dodatkowo dwie drewniane koszarki w odległości niespełna 2 km za Sokolem, w kierunku Wołkowyska. Po prawej stronie torów stanął dom dwurodzinny, a z lewej jednorodzinny. Były to wojskowo – cywilne obiekty mieszkalne administrowane przez Wileński Okręg Wojskowy. Mieszkali tam od 1886 r. zdemobilizowani żołnierze armii carskiej wraz z rodzinami. Do ich obowiązków należało nadzorowanie szlaku kolejowego oraz pilnowanie dróżników kolejowych mieszkających w koszarkach. Dbali, aby dróżnicy solidnie wykonywali swoją pracę na kolei. Miejsce zamieszkania żołnierzy zdemobilizowanych z armii carskiej nazywano „Półkazarmą”.

Carska koszarka przed Żednią na przejeździe kolejowym Białystok – Zubki Białostockie na trakcie XVI w. Bielsk – Zabłudów – Gródek – Grodno (została rozebrana w 2011 r.). Fot. A. Kasperowicz, 2009 r.

W okresie międzywojennym szlakiem tym jeździł expres Paryż – Moskwa z taką dokładnością, że było można regulować zegarki.

24 września 1939 r. w Sokolem pojawili się żołnierze Armii Czerwonej. Na moście kolejowym na rzece Świnobródka wystawiano stałą wartę, a patrole wojskowe nadzorowały linię kolejową Białystok – Wołkowysk.

Poczynając od stycznia 1940 r. rozpoczęła się akcja oczyszczania terytorium zajętego przez ZSRR od „elementów szkodliwych”. Byli do nich zaliczani: działacze polityczni, policjanci, niektórzy oficerowie wojska, urzędnicy służb leśnych i państwowych oraz przedsiębiorcy, kupcy, właściciele majątków ziemskich i bogaci chłopi.

Carska koszarka za Żednią na przejeździe kolejowym Białystok – Zubki Białostockie na drodze wojewódzkiej Nr 686.
Fot. A. Kasperowicz, 2009 r.