Białystok

Białystok- stolica województwa podlaskiego. Miasto wielu kultur, wyznań, narodowości.

Pierwsza pisana wzmianka o Białymstoku pochodzi z 1426 r. W połowie XV w. tereny, na których leży Białystok, przeszły we władanie bojara żmudzkiego Jakuba Raczki Tabutowicza, herbu Łabędź. Rodzina jego wybudowała pierwsze dwory w Dojlidach i Białymstoku. Na mocy postanowień Unii Lubelskiej, w 1569 r. Białystok wraz z całym Podlasiem został przyłączony do Korony Polskiej. W XVII w., w zamian za zasługi wojenne, Białystok został przyznany hetmanowi polnemu Stefanowi Czarnieckiemu . On z kolei przekazał te ziemie swojej córce Katarzynie Aleksandrze, żonie Jana Klemensa Branickiego.

Rozbudowa miasta nastąpiła za panowania Jana Klemensa Branickiego (wnuka wspomnianego powyżej dziadka imiennika). Był on hetmanem wielkim koronnym, kasztelanem krakowskim oraz senatorem Rzeczypospolitej. W 1748 r. w Białymstoku powstała Komedialnia, pierwszy stały teatr na ziemiach polskich założony 17 lat przed powstaniem Teatru Narodowego w Warszawie.

W czasie powstania listopadowego (1830) miasto stało się główną kwaterą naczelnego dowódcy wojsk rosyjskich feldmarszałka Iwana Dybicza. Po upadku powstania listopadowego w Polsce, nastąpiła rusyfikacja szkolnictwa w prowincjach zabranych. Gimnazjum białostockie przekształcono w szkołę rosyjską, a teatr zamknięto. W 1839 w cesarstwie rosyjskim zlikwidowano unię a unitów przyłączono do cerkwi prawosławnej.

W 1834 r. w ramach represji popowstaniowych wprowadzono granicę celną pomiędzy Kongresówką a Rosją. Ten tragiczny dla Polski okres dla Białegostoku stał się okresem odrodzenia miasta i rozwoju przemysłu włókienniczego. W 1862 r. powstała linia kolejowa Warszawa-Petersburg a do fabryk zaczęto wprowadzać maszyny parowe. Niezadowoleni z warunków pracy robotnicy podejmowali strajki. Pierwszy miał miejsce w 1895, a pierwszy pochód pierwszomajowy miał miejsce w 1903 r. Rewolucja 1905 miała bardzo krwawy przebieg – manifestacje zostały stłumione przez wojsko i policję. W 1915 r. Białystok zajęły wojska niemieckie i pozostały w nim do końca wojny.

W dniu 28 lipca 1920 roku miasto zostało zajęte przez bolszewików, którzy powołali w gmachu pałacu Branickich Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski na czele z Julianem Marchlewskim. II wojna światowa zaczęła się dużym ruchem wojsk i nielicznymi bombardowaniami. Między 6 a 11 września miasto opuściły władze cywilne. 15 września z miasta wycofały się wojska polskie. Miasto zajęły wojska brygady fortecznej "Lötzen", pod dowództwem gen. Offenbachera. Dwa dni później dołączyły do nich oddziały radzieckie. Po uroczystej wspólnej defiladzie i raucie w hotelu "Ritz" Niemcy przekazali władzę Rosjanom i wycofali się.

28 października 1939 przyłączono Białystok do Białoruskiej Republiki Ludowej i nadano status stolicy obwodu. 27 czerwca 1942 r. bataliony Wehrmachtu wkroczyły do Białegostoku.

Na przełomie lipca i sierpnia 1942 r. utworzono getto. 16 sierpnia 1943 roku w getcie białostockim wybuchło powstanie.

W 1944 r., w wyniku wyburzeń ze strony wojsk niemieckich oraz nalotów lotnictwa sowieckiego centrum miasta zostało prawie całkowicie zniszczone. Po ciężkich walkach 27 lipca 1944 roku oddziały sowieckie wdarły się do centrum miasta wypierając oddziały niemieckie na linię rzeki Białej i Starosielc. 29 lipca wojska niemieckie ostatecznie opuściły granice miasta przekraczając rzekę Narew.

Rynek Kościuszki i Ratusz.

Cekhaus - klasycystyczny budynek w centrum Białymstoku przy Rynku Kościuszki 4.
Obecnie znajduje się Archiwum Państwowe naprzeciw którego jest umiejscowiony (od 2008 r.)
pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.

Budynek byłej Loży Masońskiej, obecnie biblioteka 'Książnica Podlaska'.

Pałac Branickich.

Panorama Rynku Kościuszki w Białymstoku.

 
Wczoraj:709
Dziś:164